روز ملی تئاتر/ بیضایی فردوسی زمان است!
تاریخ انتشار: ۵ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۹۷۶۸۲
صدای ایران/ حمید سعادتی- یک کارگردان تئاتر به مناسبت روز ملی تئاتر نوشت: به پنجم دی ماه نزدیک می شویم. آیا می دانید پنجم دی ماه چه روزی است؟ دقیقا هشتاد و چهار سال پیش در چنین روزی در کاشان مَردی به دنیا آمد که هنر نمایش سرزمینمان به او مدیون است. در پنجمین روز از دی ماه ِ سال هزار و سیصد و هفده خورشیدی بهرام بیضایی چشم به جهان گشود، نابغه ای که در پانزده سالگی نمایش نامه ی درخشان آرش را نوشت و هنوز این اثر در تماشاخانه های ایران روی صحنه می رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بیضایی همیشه خود را بین دیگران غریبه می دانست و به همین دلیل شخصیت های قهرمان او همیشه غریبه اند. این مرد ِ غریبه گویی شخصیتی آسمان دارد. برای اثبات این نکته همین بس که وقتی به دنیا می آید با خواندن این شعر برایش نام می گذارند:
"بهرام پسر که زاده ی شیر استی.. پیداست ز عارضت جهانگیر استی"
و او پس از بهرام گور که اولین شاعر ایرانی بود، اولین نمایشنامه نویس ایرانی به حساب می آید که با درام شعر گفته و شاعرانه نمایش نامه و فیلم نامه نوشته است.
هر سال پنجم دی ماه آرزو میکنم که روز میلاد ِ سال ِ دیگرش در ایران پشت دوربین یا در صحنه ی تئاتر باشد اما زمین و زمان هیچ تلاشی برای برآورده شدن این آرزو نمی کنند!
اما پنج دی فقط به بهرام بیضایی تعلق ندارد. او دوست نمایشنامه نویسی داشت که چند روز مانده به تولد شصت و نُه سالگی اش، برایش پیام تبریک فرستاده بود اما خودَش در روز تولد بیضایی آخرین نفس ها را کشید و از دنیا رفت. تئاتر ایران زمین در پنجم دی ماه ِ سال هزار و سیصد و هشتاد و شش خورشیدی، یک نمایشنامه نویس بزرگ را از دست داد. اکبر رادی که او را چخوف ایران می دانند از دوستان نزدیک بیضایی بود و تاثیر بسیار درخشانی در تئاتر این سرزمین گذاشته است. رادی نه به اندازه ی بیضایی با زبان که بیشتر با کاووش در اصالت های فرهنگی ایرانیان و تصویر کردن رسم و رسوم و آداب ِ زندگی این مردمان، سعی در یادآوری ارزش های ما داشته و خطر هجوم زندگی غربی را به ما گوشزد کرده است. آخرین نمایشنامه ی رادی "آهنگ های شکلاتی" نام دارد و تقابل یک مرد سالخورده با فرهنگ و اندیشه ی ایرانی با جوان تازه به دوران رسیده ای است که توسط اینترنت و تبلیغات رسانه ای تحت تاثیر فرهنگ غربی قرار گرفته. جوان با پدر و مادر خود قهر کرده و از خانه بیرون زده و به دنبال یک استقلال ِ کاذب، خانواده را رد می کند اما پیرمرد (که گویی خود اکبر رادی است) به او از ارزش خانواده دوستی و سازش با پدر و مادر می گوید.
نوستالژی و یا حسرت ِ از دست رفتن ِ گذشته در اغلب نمایشنامه های رادی به چشم می خورد. رادی بازگشتِ عشق و صمیمیتی که در دوران کوکی اَش میان خانواده های ایرانی( به خصوص گیلانی) می دید را تا آخرین نفس های عمر خود آرزو داشت. گویی ترس از نابودی آن شور و همدلی تمام وجودَش را می لرزاند و هر خواننده ای با کمی دقت در خواندن درام های کم نظیرش، به عمق این ترس پی می برد. اوج این حکایت در نمایشنامه هایی چون "ملودی شهر بارانی"، " آهنگ های شکلاتی" و "آهسته با گل سرخ" به چشم می خورد. به عنوان مثال در "آهسته با گل سرخ"، جلال تصویری از یک جوان اصیل ایرانی است که با آگاهی از فرهنگ و ریشه های خود، در برابر هر گونه تهاجم خارجی می ایستد و مبارزه می کند. برعکس عمو و عموزاده هایش که تحت تاثیر فرهنگ غرب، خوشبختی را تنها در آنسوی آب ها می بینند.
در تمام آثار اکبر رادی این تقابل وجود دارد. گروهی ملی گرا هستند و به ارزش های سنتی پایبندند و گروهی حزب باد از هر تفکری تاثیر می گیرند چرا که می خواهند در لحظه خوش باشند و هیچ اصالتی ندارند.
اما نقطه ی اتصال بیضایی و رادی تنها پنجم دی ماه نیست. آنها به جز این دغدغه هایی که بیشتر بر پایه ی عقل و منطق استوار است، در احساسات نیز نگاه مشترکی دارند. احساسات عاشقانه ی آنها نه اینکه شبیه به هم باشد اما از یک جنس به نظر می رسد.
می خواهم گریزی به سینمای بیضایی بزنم و دوباره به تئاتر برگردم. ( البته سینما هم از فیلمنامه شروع می شود که در شاخه ی ادبیات نمایشی یا همان تئاتر جای می گیرد و کدام سینما از سینمای بیضایی به تئاتر شبیه تر است؟) اگر نوع عشق را از اولین فیلم نامه ی ساخته شده ی بیضایی که "رگبار" نام دارد تا آخرین آنها یعنی "وقتی همه خوابیم" بررسی کنیم به یک فصل مشترک می رسیم. آقای حکمتی در "رگبار" آن دختر را همانگونه دوست دارد که چکامه ی چمانی همسر از دست رفته اش را در "وقتی همه خوابیم"! گویی شخصیت های قهرمان ِ بیضایی برای اولین و آخرین بار است که عاشق می شوند. آنها پس از شکست در رابطه ی خود، به هیچ رابطه ی دیگری نمی اندیشند. آقای حکمتی پس از نرسیدن به دختر مورد علاقه اش، انگار دنیا برایَش تمام شده و با یک دنیا غم و حسرت، محله ی دختر را ترک می کند. چکامه ی چمانی در وقتی همه خوابیم وقتی با ضربات چاقو از پای می اُفتد با آخرین نفس ها به نجات شکوندی این نکته را گوشزد می کند که اگر زنده می ماند و با او وارد رابطه می شد، هرگز خود را نمی بخشید. (در سگ کُشی گلرخ کمالی در آخرین سکانس فیلم پس از آگاه شدن از خیانت ِ ناصر معاصر، به جای فکر به یک مرد جدید، به آخر داستانش می اندیشد)!
این عشق در تمام نمایشنامه های بیضایی هم دیده می شود. (آیا احساسات عاشقانه ی بیضایی نتیجه ی آن سنت قدیمی ایرانی ها نیست که به دختر در روز ازدواج سفارش می کنند با لباس سفید رفته و باید با لباس سفید برگردد؟)
این نوع تفکر در عشق که فردوسی زمانه آن را تصویر می کند، نتیجه ی زیر سایه بردن شهوت زودگذر و پر رنگ کردن مهر و محبت است. تفکری که اکبر رادی با شخصیت های قهرمانی که علاقه های خودَش را مطرح می کنند، آن را به اوج می رساند. تمام رویای قهرمان های رادی قدم زدن زیر باران روی سنگ فرش های خیس رشت است. اینکه مانند روزهای کودکی و نوجوانی شان بدون دغدغه، در همان کافه ی همیشگی بستنی و در همان رستوران قدیمی شام بخورند. موسیقی خاطره سازشان را گوش کنند و رُمان های مورد ِ علاقه ی خود را بخوانند. این جنس احساسات معنوی در نمایشنامه های رادی، تمام حرص و طمع های مادی را پس می زند و شخصیت ها را به رستگاری می رساند.
رادی و بیضایی یک شخصیت ثابت در دو اثر خود دارند. کاراکتر "گیلان" در نمایشنامه ی "ملودی شهر بارانیِ" رادی همان "گیلانِ" بیضایی در فیلم نامه ی "آوازهای ننه آرسو" است که هرگز ساخته نشد. هر کسی می تواند با مطالعه ی این دو اثر به تفاوت ها و شباهت های دو "گیلان" پی ببرد.
همین که بیضایی چند فیلمنامه با لهجه و گویش گیلکی دارد(باشو غریبه کوچک، آوازهای ننه آرسو و...)، و چند فیلم نامه اش را در فضای گیلان ساخته(غریبه و مه، چریکه ی تارا و...)، پیوند او با رادی را محکم تر می کند.
تمام این ها را گفتم تا پنج دی ماه را روز بزرگی بدانم!
تمام این ها را گفتم تا به روزی اشاره کنم که در آن بهرام بیضایی آمده و اکبر رادی رفته!
تمام این ها را گفتم تا به افراد فعال در تئاتر این سرزمین یک پیشنهاد بدهم و آن اینکه بیایید روز پنجم دی ماه را روز ملی تئاتر ایران بدانیم!
چه روزی مهم تر از پنجم دی ماه و چه کسانی بزرگ تر از بهرام بیضایی و اکبر رادی در تئاتر؟
منبع: صدای ایران
کلیدواژه: روز ملی تئاتر فردوسی بهرام بیضایی نمایشنامه بهرام بیضایی تمام این ها پنجم دی ماه نمایش نامه فیلم نامه اکبر رادی ی بیضایی ی ایرانی شخصیت ها ی تئاتر نامه ی ی رادی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت sedayiran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «صدای ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۹۷۶۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زمان حراج جدید سکه اعلام شد
به گزارش خبرگزاری مهر، طبق اعلام مرکز مبادله ارز و طلا ایران، از روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ماه عرضه گسترده انواع سکه تمام، نیم و ربع بهار آزادی در مرکز مبادله ایران آغاز می شود.
این حراج سکه از طریق سامانه معاملات مرکز مبادله به آدرس market.ice.ir انجام خواهد شد. اطلاعات تکمیلی درباره این حراج در سایت مرکز مبادله ایران به آدرس www.ice.ir در دسترس قرار می گیرد.
گفتنی است، تاکنون و در مجموع ۱۰ حراج برگزار شده در مرکز مبادله ارز و طلای ایران جمعاً ۱۱۷ هزار و ۷۴۲ قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان حراج تخصیص داده شده است.
کد خبر 6093436